Elirante ankoraŭ unu fojon antaŭ la estimata publiko, mi sentas la devon antaŭ ĉio danki la legantan publikon por la viva kunsento, kiun ĝi montris por mia afero. La multaj promesoj, kiujn mi ricevas, kaj el kiuj tre granda parto estas subskribita «senkondiĉe», la leteroj kun kuraĝigoj aŭ konsiloj — ĉio tio ĉi montras al mi, ke mia profunda kredo je l' homaro min ne trompis. La bona genio de l'homaro vekiĝis : de ĉiuj flankoj al la laboro ĉiuhoma venas amasoj, kiuj ordinare estas tiel maldiligentaj por ĉia nova afero; junaj kaj maljunaj, viroj kaj virinoj — rapidas porti sian ŝtonon por la granda, grava kaj utilega konstruo. Vivu l' homaro, vivu la frateco de I' popoloj, vivu eterne!

En mia unua verko mi diris, ke mian laboron mi prezentas je l' tempo de unu jaro al la juĝo de l' tuta mondo; kiam pasus la jaro, mi intencis eldoni libreton, en kiu estus analizitaj ĉiuj pensoj esprimitaj de l' publiko, kaj uzinte tiujn, kiuj efektive estus bonaj, mi donus al la lingvo la finan formon, kaj post tio ĉi oni jam povus komenci la eldonon de plenaj vortaroj, libroj, gazetoj kaj cetere, ĉar tiam la lingvo jam estus trairinta la juĝon de l' tuta mondo, kaj ĉiuj plej gravaj malbonaĵoj, kiuj povus esti trovitaj en ĝi, ĉar en verko de unu homo, — estus jam pli aŭ malpli forigitaj.

Mi efektive intencis silenti en la daŭro de tuta jaro. Sed de l' tago, kiam eliris mia libreto, mi komencis ricevi multon da leteroj kun demandoj kaj kun petoj rapidigi l' aferon. Respondi je ĉiu letero aparte estas por mi ne eble, kaj tial mi decidis respondi publike je ĉiuj demandoj kaj proponoj, ĉar tiel unu respondo povas servi por multaj demandantoj. Ĉiuj respondoj faros unu libron, kiuj prezentos daŭrigon de l' unua libro, kiun mi eldonis. Sed se mi volus la respondojn je ĉiuj demandoj eldoni kune, en unu libro, mi devus tro longe atendigi miajn korespondantojn, dum tiu libro estos preta kaj eldonita, — tiom pli, ke konstante al mi venas novaj demandoj ; tial mi decidis eldoni la libron kun la respondoj — per apartaj kajeroj, kiuj estos ellasataj en la daŭro de la tuta jaro 1888 periode, kun intertempoj de ĉirkaŭ du monatoj de unu kajero ĝis la venonta. En tiuj ĉi kajeroj ĉiuj demandoj estos responditaj ; je l' fino de l' jaro 1888 eliros la lasta kajero kaj la «Dua Libro de l' lingvo internacia» estos finita.

Ankoraŭ unu afero devigas min komenci la eldonon de l' kajeroj, pri kiuj mi parolis : malgraŭ l' intenco, kiun mi esprimis en mia unua verko, komenci la eldonon de libroj ne pli frue ol estos finita la juĝo de l' publiko je l' lingvo, proponita de mi, — de ĉiuj flankoj venas postuloj, ke mi kiom eble pli rapide eldonu ian libron en la lingvo internacia, ke la publiko povu konigi tiun ĉi lingvon ĉiuflanke, ĝin ellerni pli rapide kaj uzi ĝin. La nombro de tiuj ĉi postuloj estas tiel granda, ke mi ne povas jam aŭdi ilin silente. Eldonante la «Duan Libron de l' lingvo internacia», skribitan jam en tiu ĉi lingvo, mi donos al la dezirantoj sufiĉe da materialo por legi kaj la eblon tute bone ellerni la lingvon ; esceptinte la tekston de l' libro, kiu jam per si mem prezentos materialon por legi, en la libro estos ankaŭ pecoj sistemaj, por lerni kaj ripeti.
La tuta libro havos 5-6 kajerojn, en kiuj estos trovataj respondoj je iuj demandoj, kiuj tu ŝas la lingvon mem, ĝian konstruon, ĝian estontecon, kiel ĝin bone kaj fonde ellerni, kiel plej rapide kaj certe vastigi ĝian uzon en la mondo, — kaj cetere. Kiam la lasta kajero de l' libro estos elirinta, tiam por la leganto nenio jam estos ne klara : la societo tiam konos la tutan animon de l' Iingvo, ĝi tiam havos plenan vortaron kaj povos tute libere uzi la lingvon por ĉiaj celoj, kiel ĝi povas nun uzi ĝian riĉan kaj prilaboritan vivantan lingvon.

La dependo de la Iingvo de l' volo aŭ de l' talento de mia propra persono aŭ de ia alia aparta persono aŭ personaro — tute foriĝos. La lingvo tiam estos tute preta en ĉiuj plej malgrandaj siaj partoj. La persono de l' aŭtoro tiam tute foriros de la sceno kaj estos forgesita. Ĉu mi post tio ankoraŭ vivos, ĉu mi mortos, ĉu mi konservos la forton de mia korpo kaj animo, ĉu mi ĝin perdos, — l' afero tute ne dependas de tio, kiel la sorto de ia vivanta lingvo tute ne dependas de I' sorto de tiu ĉi aŭ tiu persono.
Multaj kredeble balancas senkrede la kapon, legante miajn vortojn. Kiel tio estas ebla, ili diras, ke en la tempo de unu jaro la lingvo estus tute kaj plene preta, tiel ke ĝi ne bezonus pli la laboron de l' aŭtoro? Ke tiel grandega afero kiel la kreo kaj la enkonduko de lingvo tutmonda en la tempo de unu jaro tiel maturiĝus kaj ricevus tian klaran, ne ŝanceleblan ordon, ke ĝi ne bezonus pli kondukanton ! Sed mi esperas, ke jam post la dua aŭ la tria kajero la leganto vidos, ke mi ne fantazias.

La leganto ne pensu, ke en la libro, kiun mi intencas eldoni, Ii vidos iajn mirindaĵojn. Tiu, kiu kutimis estimi la aferojn ne laŭ ilia praktika signifo kaj efektiva indo, sed Iaŭ la mirindeco kaj nenatureco de ilia nasko, estos kredeble trompita en siaj esperoj, kiam, legante mian libron, li renkontos en ĝi sole aferojn simplajn kaj naturajn. Sed la rezultatoj de tiuj ĉi simplaĵoj estos, kiel laŭ mia espero la leganto poste vidos kaj konfesos, ke post la fino de l' jaro
a) la lingvo estos finita kaj preta tute kaj plene, tiom, ke ĝi tute ne bezonos pli la laboron de I'aŭtoro, kaj, kiel ĉiu el la vivantaj lingvoj, ĝi farigos tute sendependa de ia aparta persono ;
b) la lingvo estos pli aŭ malpli senerara, ĉar ĝis tiu tempo ĝi jam estos trairinta la juĝon de l' tuta mondo, kaj ĉiuj malbonaĵoj, kiuj povus esti trovitaj en tiu ĉi laboro, de unu persono, estos forigitaj per la konsiloj de l' tuta mondo kune.
Legante la unuajn kajerojn de mia libro, multaj kredeble restos ne kontentaj, ĉar ili eble tie ne trovos respondojn je l' demandoj, kiujn ili sendis ; kaj ĉar lia propra demando en la okuloj de ĉiu estas la plej grava, multaj kredeble ekkrios : «Kion Ii parolas sole pri aferoj tute sensignifaj, kaj pri I' aferoj efektive gravaj li ne parolas eĉ unu vorton ! » La leganto oferu al mi iom da atendemo, ĉar ĝis la fino de l' jaro ĉiuj estos kontentigitaj. Se en unu de l' unuaj kajeroj tiu aŭ alia demando estos jam ŝajne finita kaj liberigos la lokon por alia demando, tio tute ne devas pensigi, ke mi jam pli ne parolos pri ĝi. Ĉar pri multaj demandoj mi donos en la unuaj kajeroj sole mian personan juĝon, sed poste mi revenos al ili kaj donos la decidon finan, ricevitan per la juĝo de l' publiko.
Pro la celoj de l' afero la libro ne estos unu sistema verko, ĝi estos simple mia interparolo kun l' amikoj de l' lingvo internacia.
La kosto de ĉiu kajero estos 25 kopekoj. Kiu volas, ke mi sendu al li ĉiun venontan kajeron tuj, kiam ĝi estos preta kaj eliros el la presejo, tiu sendu al mi la koston de l' venonta kajero tuj post la ricevo de l' antaŭiranta.

Antaŭe ol fini la antaŭparolon, mi permesas al mi ripeti ankoraŭ la peton, kiun mi jam esprimis en mia unua verko : ĉiu pene juĝu la aferon, proponitan de mi, kaj ĉiu montru al mi la erarojn, kiujn li trovis en ĝi, aŭ la plibonigojn, kiujn li povas proponi. Se la leganto ne povas ankoraŭ tute bone ekkoni mian aferon el mia unua libreto, tiu ĉi mia dua libro povigos lin post kelka tempo ekkoni ĝin tute kaj ĉiuflanke. Ke mia afero venu al dezirinda celo, estas necese ne sole, ke la mondo diru sian juĝon pri tiu ĉi afero, sed ke mi sciu la juĝon de l' mondo kaj povu ĝin uzi por mia laboro.

Dissendante mian unuan verkon al la redakcioj de l' gazetoj, mi petis ilin alsendi al mi tiun numeron de l' gazeto, en kiu estos kritiko de mia afero ; sed bedaŭrinde tre malmultaj plenumis mian peton, kaj sciigi mem, kie, kiam kaj kio estis parolata pri mia afero, estas por mi tute ne eble. Tial mi petas la legantojn de l' gazetoj sendi al mi la numerojn, en kiuj ili legis ion pri l' afero, proponita de mi, kaj jam antaŭe mi esprimas al ili mian koran dankon. Mi petas ĝin ne por mi, sed pro I' afero.
Fine, antaŭ la komenco de mia interparolo kun la amikoj de l' lingvo internacia, mi esprimas ankoraŭ unu fojon mian varmegan dankon al la publiko por la helpemo, kiun ĝi montris al mi ; mi esperas, ke la kunsento de l' publiko ne malvarmiĝos, sed konstante kaj senĉese kreskos, kaj post tre mallonga tempo venos al celo la afero, je kiu laboras ĉiuj sferoj de l' homa societo.

I.

Antaŭ ĉio mi parolos kelkajn vortojn pri tiuj kritikoj, kiujn mi ĝis hodiaŭ aŭ legis en gazetoj aŭ en leteroj al mi, kvankam mi devas antaŭsciigi la leganton, ke tiu ĉi punkto estas en miaj okuloj tre grava kaj poste mi ankoraŭ parolos pri ĝi pli vaste. Mi ne volus fari ian premon sur la juĝo de l' publiko, kaj mi volus, ke la mondo kreu mem sian decidon en la afero, kiun mi proponis. Sed kelkaj kritikoj estis tiel skribitaj, ke mi ne povas tute silenti pri ili.

a) Unuj parolis pri l' aŭtoro, anstataŭ paroli pri l' afero. IIi aŭ shutis komplimentojn al la aŭtoro, rigardigis, kiom da malfacila laboro kredeble la afero min kostis, kaj, laŭdante la aŭtoron, ili preskaŭ tute forgesis paroli pri l' utileco kaj la signifo de l' afero kaj decidigi la publikon labori por ĝi ; aliaj, ne trovante en mia verko la instruitan miksaĵon kaj la instruitan teorian filozofadon, kiujn ili kutimis renkonti en ĉia grava verko, timis, ke la pseŭdonima aŭtoro eble estas ne sufiĉe instruita aŭ ne sufiĉe merita, kaj ili timis esprimi decidan juĝon, pli multe penante malkovri, kiu estas la pseŭdonima aŭtoro. Por igi la kritikistojn tute apartigi la aferon de la aŭtoro, mi publike diras mem, ke mi ne estas multege instruita lingvisto, ke mi estas tute senmerita kaj ne konata en la mondo. Mi scias, ke mia konfeso malvarmigos multajn por la afero, sed mi volas, ke oni juĉu ne l' aŭtoron, sed la verkon. Se la verko estas bona, prenu ĝin ; se ĝi estas malbona — jhetu ĉin. Per kia vojo mi venis al la kreo de mia lingvo kaj laŭ kiaj metodoj mi laboris, — mi ankoraŭ parolos, sed en unu de la venontaj kajeroj ; ĉar Iaŭ mi tiu ĉi demando estas por la publiko sen signifo : por la mondo estas gravaj sole la rezultatoj.
b) Aliaj ekbrilis per senfinaj filozofadoj kaj skribis instruitajn artikolojn , tute ne pensinte kaj ne demandinte sin, ĉu ili parolas logike kaj afertuŝante. Anstataŭ provi praktike (kion fari estas tre facile), ĉu la lingvo, proponita de mi, taŭgas por internacia kompreniĝo, ĉu ĝi efektive al ĉiu donas la eblon esti komprenata de personoj alinaciaj, — ili parolis pri la fiziologio kaj historio de I' lingvoj vivaj ; anstataŭ provi per ilia propra orelo, ĉu mia lingvo estas bonsona aŭ ne, — ili teorie parolis pri leĝoj de bonsoneco ; anstataŭ analizi, ĉu mi bone kreis la vortaron kaj ĉu oni ne povus fari ĝin ankoraŭ pli komprenebla kaj pli praktika, ili diris, ke la vortaro devas esti farita el radikoj sanskritaj aŭ el vortoj, prenitaj mikse el ĉiuj lingvoj de I' mondo. (La lingvo multe per tio ĉi perdus, fariĉinte tute ne komprenebla ; sed kion ĝi gajnus, esceptinte la sennecesan instruitan eksteron? tion ĉi ili tute forgesis sin demandi.)

c) Aliaj skribis kritikon pri mia afero, eĉ ne leginte bone mian malgrandan broŝuron kaj eĉ ne peninte kompreni la aferon. Tiel ekzemple la unuatempajn signetojn inter la partoj de l' vortoj ili tute ne komprenis, kaj skribante ekzemple «ensonĝ, oprinc, in, o, nmivid, is» (anstataŭ«en sonĝo princinon mi vidis»), ili rigardigis siajn legantojn, «kiel malbonsona kaj nekomprenebla la lingvo estas» ! La projekton de l' tutmonda voĉdono, kiu kun la efektiva kaj senkondiĉa signifo de I' lingvo tute ne estas kunligita, kaj kiu estas proponita sole por tio, ke la lingvo pli rapide el internacia fariĝu tutmonda, — ili prenis por la plej grava kaj fonda parto de l' afero kaj komprenigis la legantojn, ke «ĉar dek milionoj adeptoj (!) neniam estos kolektitaj, tial la afero tute ne havas estontecon» ! Kelkajn fojojn mi eĉ legis longajn artikolojn pri mia afero, kie estis videble, ke la aŭtoroj eĉ ne vidis mian verkon.

d) Aliaj, anstataŭ paroli pri la utileco aŭ la senutileco de mia lingvo, donis sole sensencajn ŝercojn, kiuj de iliaj legantoj estis eble prenataj por kritiko, ĉar multaj legantoj propran juĝon ne havas, kaj la plej malsaĝaj ŝercoj je la afero estas por ili sufiĉa vidigo, kie la afero estas «ridinda kaj taŭgas por nenio».
Mi ne deziras laŭdon, mi volas, ke oni min helpu forigi la erarojn, kiujn mi faris, kaj ju pli la kritikoj de mia lingvo estas pli severaj, des pli danke mi ilin alprenas, se ili nur havas la celon montri al mi la erarojn de mia afero, ke mi ilin bonigu, sed ne ridi sen senco aŭ insulti sen kaŭzo. Mi scias tre bone, ke la verko de unu homo ne povas esti senerara, se tiu homo eĉ estus la plej genia kaj multe pli instruita ol mi. Tial mi ne donis ankoraŭ al mia lingvo la finan formon; mi ne parolas : «jen la lingvo estas kreita kaj preta, tiel mi volas, tia ĝi estu kaj tia ĝi restu» ! Ĉio bonigebla estos bonigata per la konsiloj de l' mondo. Mi ne volas esti kreinto de I' lingvo, mi volas nur esti iniciatoro. Tio ĉi estu ankaŭ respondo al tiuj amikoj de l' lingvo internacia, kiuj estas neatendemaj kaj volus jam vidi librojn kaj gazetojn en la lingvo internacia, plenajn vortarojn, vortarojn nacia-internaciajn kaj cetere. Ne malfacile estus por mi kontentigi tiujn ĉi amikojn ; sed ili ne forgesu, ke tio ĉi estus danĝera por la afero mem, kiu estas tiel grava, ke estus nepardoneble faradi laŭ la propra decido de unu homo. Mi ne povas diri, ke la lingvo estas preta, ĝis ĝi estos trairinta la juĝon de l' publiko. Unu jaro ne estas eterno, kaj tamen tiu ĉi jaro estas tre grava por l' afero. Tiel ankaŭ mi ne povas fari iajn sanĝojn en la lingvo tuj post la ricevo de la konsiloj, se tiuj ĉi konsiloj eĉ estus la plej seneraraj kaj venus de la plej kompetentaj personoj. En la daŭro de la tuta jaro 1888 la lingvo restos tute sen ŝaĝo ; sed kiam la jaro estos finita, tiam ĉiuj necesaj ŝanĝoj, antaŭe analizitaj kaj provitaj, estos publikigitaj, la lingvo ricevos la finan formon, kaj tiam komencos ĝia plena funkciado. Juĝante laŭ la konsiloj, kiuj estas senditaj al mi ĝis hodiaŭ, mi pensas, ke la lingvo kredeble estos ŝanĝita tre malmulte, ĉar la plej granda parto de tiuj konsiloj estas ne praktika kaj kaŭzita de ne sufiĉa pripensado kaj provado de l' afero ; sed diri, ke la lingvo tute ne estos ŝanĝita, mi tamen ne povas. Cetere, ĉiuj proponoj, kiujn mi ricevas, kune kun mia juĝo pri iIi, estos prezentataj al la juĝo de l' publiko aŭ de ia el la jam konataj instruitaj akademioj, se inter tiuj ĉi estos trovita unu, kiu volos preni tiun ĉi laboron. Se ia kompetenta akademio min sciigos, ke ĝi volas preni tiun ĉi laboron, mi tuj sendos al ĝi la tutan materialon, kiu estas ĉe mi, mi fordonos al ĝi la tutan aferon, mi foriros kun la plej granda ĝojo je eterne de I' sceno, kaj el aŭtoro kaj iniciatoro mi fariĝos simpla amiko de l' lingvo internacia, kiel ĉiu alia amiko. Se tamen nenia el la instruitaj akademioj volos preni mian aferon, tiam mi daŭrigos la publikigadon de l' proponoj, sendataj al mi, kaj laŭ mia propra pensado kaj laŭ la pensoj de l' publiko, sendataj al mi pri tiuj proponoj, mi mem antaŭ la fino de l' jaro decidos la finan formon de l' lingvo kaj mi sciigos, ke la lingvo estas preta.

II.

La nombro 10.000.000, pri kiu estas parolita en mia unua verko, ŝajnas al multaj absolute ne ricevebla. La plej granda parto de l' mondo efektive kredeble estos tiel senmova, ke ĝi de si mem ne donos voĉon, malgraŭ ke la afero estas tiel grava kaj la laboro de I' voĉdono tiel malgrandega. Sed se l' amikoj de l' lingvo internacia, anstataŭ timegi la nombron, laboros por la afero kaj kolektos tiom voĉojn, kiom ili povos, tiam la necesa nombro da voĉoj povas esti ricevita en la plej mallonga tempo.
Kiam mi proponis la voĉdonon, mi profunde kredis, ke pli frue aŭ pli malfrue 10.000.000 voĉoj estos kolektitaj. La rezultatoj, kiuj sin montris ĝis hodiaŭ, ankoraŭ plifortigas mian kredon. Sed ni prenu, ke mi fantazias, ke mi eraras, ke mi tro multe esperas, — ke sur la tuta tero ne estos kolektita eĉ unu miliono da voĉoj… kion I' afero tiam perdos? Kelkaj konsilas al mi, ke mi forjhetu la voĉdonon aŭ ke mi malgrandigu la nombron da postulataj voĉoj ĝis unu miliono ; «ĉar, ili diras, danke la fantazian punkton de l' voĉdono, afero per si mem tiel utila, povas fari fiaskon». Sed kie, sinjoroj, vi prenis, ke la veno al celo de l' afero dependas de l' rezultatoj de la voĉdono? Tiuj, kiuj trovas, ke mia lingvo estas inda je lerno, sendas al mi promesojn senkondiĉajn kaj lernas la lingvon sen ia atendo. Sendepende de l' iro de la voĉdono en tiu ĉi lingvo estos eldonataj libroj kaj gazetoj, kaj la afero sin movos antaŭen. La voĉdonon mi proponis sole por tio, ke al la afero povu esti altiritaj per unu fojo tutaj amasoj da homoj, ĉar mi scias, ke preni ian laboron, eĉ la plej malgrandan, ne ĉiu konsentos, sed helpi aferon tre utilan, kie estas postulata nek laboro, nek mono, — ne multaj malkonsentos, tiom pli, se troviĝos memorigantoj. Mi ripetas : profunde mi kredas, ke pli frue aŭ pli malfrue 10.000.000 voĉoj estos kolektitaj, kaj tiel je unu bela tago ni sciios, ke la lingvo internacia fariĝis tutmonda ; sed se eĉ la nombro de l' voĉoj neniam venus al dek milionoj, — la afero pro tio ĉi tute ne estos perdita.
Kelkaj provis montri al mi, ke mia projekto de l' voĉdono estas matematike ne ebla ; tiel ekzemple unu faris jenan kaikulon : «se ni prenos, ke la enskribado de ĉiu promesanto okupos ne pli multe ol unu minuton, kaj vi, forĵetinte ĉian alian laboron, vin okupos sole je tiu ĉi afero, laborante sen ripozo 15 horojn ĉiutage, — tiam la pretigo de la libro de l' voĉoj okupos 30 jarojn, kaj por eldoni ĝin vi bezonos la riĉecon de Krezo!» La kalkulo ŝajne estas tute prava kaj povas timigi ĉiun, — tamen se la skribinto de tiu ĉi kalkulo bone pensus pri ĝi, li tre facile ekvidus, ke tie ĉi estas sofismo, kaj se nur efektive estas alsenditaj dek milionoj promesoj, la libron de l' voĉdono oni povas pretigi kaj eldoni en kelkaj monataj kaj sen iaj riĉecoj de Krezo. Ĉar kiu diras, ke la tuta libro devas esti propramane skribita de unu persono? Ke ĉe ĉiu pli granda afero estas uzata divido de laboro, la skribinto tute forgesis! Tiaj «timigaj» libroj estas eldonataj ĉiutage en granda nombro, kaj tio ne sole ne estas neebla, sed neniu eĉ en tio vidas ion grandegan, mirindan. Se vi kolektos la numerojn de ia ĉiutaga gazeto por unu jaro, vi ricevos libron, kiu laŭ grandeco kaj kosto egalas la elirontan libron de l' voĉoj, kaj laŭ la malfacileco de l' pretigo multe superas mian libron, de kiu la pretigo estas laboro pure meĥanika. Tiel ĉiujare en la mondo estas eldonataj miloj kaj dekmiloj da tiaj «neeblaj» libroj, kaj tamen neniu el la redaktoroj estas mirindaĵisto. Sinjoroj la kalkulantoj forgesis tiun simplan leĝon, kiun ili povas vidi sur ĉiu paŝo, ke tio, kio ĉe unu homo postulas 30 jarojn, ĉe cent homoj okupos sole 4 monatojn, kaj tio, kio estas neebla por unu persono, estas ludilo por grupo da personoj.
AI ĉiuj amikoj de l' lingvo internacia mi ripetas ankoraŭ mian peton : ne forgesu la promesojn kaj kolektu ilin kie kaj kiom vi povas. Multaj pensas, ke ili ne devas sendi promeson, ĉar «la aŭtoro eĉ scias, ke ili ellernos aŭ jam ellernis la lingvon» ! Sed la promeso estas necesa ne por mi, sed por la statistiko. Se iu eĉ skribis al mi kelkajn leterojn en la lingvo internacia, mi ne povas lin nomi internaciisto, ĝis li ne sendis al mi sian promeson. Ne diru, ke de unu aŭ kelkaj promesoj la grandega nombro ne plenigos : ĉiu maro estas kreita de apartaj gutoj, kaj la plej granda nombro devas kaj povas esti ricevita el apartaj unuoj. Memoru, ke se eĉ la esperata nombro estas ne ricevota, vi nenion perdas, sendante la promeson.

Vous pouvez retrouver nos coordonnées en cliquant sur le lien:

Nous contacter

En me présentant encore une fois devant ce public que j'estime, j'éprouve avant tout le besoin de remercier tous mes lecteurs pour le vif intérêt qu'ils ont su montrer pour mon affaire. Les nombreuses promesses que je reçois dont une très grande partie est soussignée «sans condition», les lettres d'encouragements ou de conseils — tout ceci me montre que je ne m'étais pas trompé en croyant profondément en l'humanité. Son bon génie s'est réveillé: de tous côtés, des engagements au travail personnel me parviennent d'une multitude de gens qui d'ordinaire sont si peu enclins à s'intéresser à tout ce qui est nouveau; des jeunes comme des vieux, des hommes comme des femmes — se sont dépêchés pour apporter leur pierre à ce grand édifice important et très utile. Vive l'humanité, vive la fraternité entre les peuples, qu'elles vivent éternellement!
Dans ma première brochure j'avais dit que je soumettais mon travail au jugement du monde entier pendant une période d'un an; qu'après cette période j'avais l'intention d'éditer un petit livre dans lequel seraient analysés tous les avis exprimés par le public et qu'après les avoir testés j'indiquerais ceux qui effectivement doivent être retenus afin de donner à la langue sa forme définitive, et qu'ensuite on pourrait commencer l'édition de dictionnaires, de livres, de journaux, etc. En effet, la langue, une fois passée par l'épreuve du jugement international, verrait alors ses erreurs les plus importantes, celles inhérentes à l'oeuvre d'un seul homme, — être pour la plupart éliminées.

J'avais effectivement l'intention de garder le silence toute cette année durant. Mais depuis le jour où mon livret est sorti, j'ai commencé à recevoir beaucoup de lettres avec des questions et des demandes d'accélérer l'affaire. Répondre à chaque lettre en particulier m'est impossible, et c'est pour cette raison que je me suis décidé à répondre publiquement à toutes les questions et à toutes les propositions afin que cela puisse servir à tous. Toutes ces réponses constitueront un livre qui sera la suite de celui que j'ai édité en premier. Mais si j'avais voulu éditer ce livre en une seule fois, avec toutes les réponses correspondant aux questions posées, le temps que ce livre soit prêt et édité, j'aurais dû faire attendre mes correspondants trop longtemps — d'autant plus que de nouvelles questions me parviennent en permanence . C'est pour cette raison que je me suis décidé à éditer ce livre avec les réponses, mais par cahiers séparés qui paraîtront périodiquement,tous les deux mois environ, pendant toute l'année 1888. Avec ces cahiers, chaque question aura sa réponse; à la fin de l'année 1888, avec la sortie du dernier cahier le «Deuxième livre de la langue internationale» sera achevé.

Il y a encore une autre raison qui m'oblige à commencer l'édition de ces cahiers. Malgré l'intention que j'avais exprimée dans ma première oeuvre de ne pas commencer l'édition de livres avant d'avoir reçu le jugement du public sur la langue — de tous côtés on me demande d'éditer le plus vite possible un livre dans la Langue internationale afin que le public puisse la faire connaître autour de lui, l'apprendre à fond plus rapidement et l'utiliser. Ces exigences sont si nombreuses que je ne peux pas les passer sous silence. En éditant ce «Deuxième Livre de la langue internationale» qui est déjà rédigé dans la langue, je donnerai à ceux qui le souhaitent assez de matière pour la lire et la possibilité de bien l'apprendre; dans ce livre, exception faite de son texte en lui-même qui déjà présente matière à lire, il y aura aussi des morceaux systématiques à apprendre et à répéter.
Le livre entier comportera 5 ou 6 cahiers dans lesquels se trouveront les réponses aux questions qui touchent la langue elle-même, sa construction, son avenir, comment bien l'apprendre, le plus vite possible et à fond et, entre autres choses, certainement comment diffuser son usage dans le monde. Quand le dernier cahier du livre sera paru, alors tout sera clair pour le lecteur: la société connaîtra l'âme de la langue, elle disposera d'un dictionnaire complet et pourra très librement utiliser la langue pour toutes sortes de choses comme elle peut le faire maintenant avec sa propre langue maternelle qui est une langue vivante, riche et élaborée.

Toute dépendance de la langue du bon vouloir ou du talent de qui que ce soit, moi-même, une autre personne en particulier ou un groupe de personnes — disparaîtra complètement. La langue sera alors toute prête, même dans ses plus petits détails. La personne de l'auteur disparaîtra alors complètement de la scène et sera oubliée. Que je sois encore vivant ou mort, que je dispose ou non des forces du corps et de l'esprit, — l'affaire ne dépendra plus du tout de cela, de la même façon que le sort d'une langue vivante quelconque ne dépend absolument pas du sort de telle ou telle personne.
Sans doute beaucoup seront dubitatifs et vont hocher la tête en lisant ces mots. Comment est-il possible qu'en l'espace d'une seule année la langue soit devenue entièrement et complètement prête, d'une manière telle qu'elle n'aurait plus besoin du travail de son inventeur? Comment une si grande affaire comme la création et l'introduction d'une langue internationale aurait pu ainsi mûrir et prendre forme de manière aussi claire et aussi assurée qu'elle n'aurait plus besoin de son guide en un an seulement! Mais j'espère bien que dès le deuxième ou le troisième cahier le lecteur verra qu'en disant cela que je ne plaisantais pas.

Que le lecteur ne s'imagine pas voir des merveilles dans le livre que j'ai l'intention d'éditer. Celui qui a l'habitude d'apprécier les affaires non pas d'après la signification pratique ou la valeur effective qu'elles ont mais d'après le caractère étonnant ou non naturel de leur naissance verra sans doute ses espoirs déçus quand en lisant mon livre il ne rencontrera que des choses simples et naturelles. Mais les résultats de ces dernières seront — et j'espère bien que le lecteur le verra lui-même et l'avouera —qu'à la fin de l'année:

a) la langue sera achevée, fin prête et complète, tant et si bien qu'elle n'aura plus besoin du travail de son auteur et qu'elle deviendra, comme toute langue vivante, complètement indépendante d'une personne en particulier.

b) la langue sera plus ou moins dépourvue d'erreurs car entre temps elle sera passée par le jugement international et que toutes les imperfections qui auraient pu se trouver dans ce travail —celui d'une seule personne — auront été éliminées sur des conseils venus de toute la planète.
En lisant les premiers cahiers de mon livre, beaucoup sans doute resteront mécontents car ils n'y trouveront peut-être pas les réponses aux questions qu'ils m'ont posées et, comme chacun considère que sa question est la plus importante beaucoup sans aucun doute s'écrieront:«Pourquoi ne parle-t-il que d'affaires qui n'ont aucun intérêt et ne dit-il aucun mot sur ce qui est important!»Que le lecteur consente à m'accorder un peu de temps, jusqu'à la fin de l'année, afin que tous soient satisfaits. Si dans un des premiers cahiers telle ou telle question a déjà été traitée, semble-t-il pour faire place à une autre question, cela ne voudra absolument pas dire que je n'en parlerai plus. Pour beaucoup de questions je ne donnerai dans les premiers cahiers que mon avis personnel mais j'y reviendrai ensuite pour donner la décision finale issue d'une appréciation collective.
Du fait des buts de l'affaire, le livre n'est pas une œuvre systématique unique, il reflètera simplement les échanges que j'ai eus avec les amis de la Langue internationale. Le coût de ces cahiers sera de 25 kopecks chacun. Que celui qui désire recevoir le prochain cahier dès sa parution m'ait auparavant adressé son paiement dès réception du cahier précédent.

Avant de terminer cet avant-propos, je me permets de renouveler la demande déjà exprimée dans mon premier ouvrage: que chacun prenne bien la peine de juger l'affaire que je propose, et que chacun me montre les erreurs qu'il y aura trouvées ou les améliorations qu'il pourrait proposer. Si le lecteur ne peut pas encore très bien connaître mon affaire à partir du premier livret, ce second livret que j'écris lui permettra dans quelque temps de bien la connaître à tous égards. Il est nécessaire que mon affaire parvienne au but souhaité non seulement pour que le monde donne son avis dans cette affaire, mais aussi pour que je connaisse cet avis pour pouvoir l'utiliser dans mon travail.

En envoyant ma première œuvre à la rédaction des journaux je leur demandais de m'adresser un exemplaire du numéro dans lequel il y aurait une critique de mon affaire; mais hélas très peu l'ont fait, et pour ce qui me concerne il m'est impossible de savoir où, quand et qu'est ce qui a été dit sur elle. Aussi, je demande aux lecteurs des journaux de m'adresser les numéros dans lesquels ils ont lu quelque chose sur l'affaire que j'ai proposée et je les remercie à l'avance de tout cœur. Je le leur demande non pas pour moi mais pour l'affaire.

Enfin, avant de commencer l'échange avec les amis de la Langue internationale j'exprime encore une fois mes remerciements les plus chaleureux au public pour le soutien qu'il m' a apporté; j'espère que l'enthousiasme du public ne se refroidira pas, mais qu'il grandira en permanence et continuellement, et que dans très peu de temps notre affaire aura atteint son but pour lequel travaillent toutes les composantes de la société humaine.

I

Avant tout je dirai quelques mots sur les critiques que j'ai lues jusqu'à présent dans des journaux ou dans les lettres qui me furent adressées. Toutefois, que le lecteur sache que ce point-là étant à mes yeux très important j'en parlerai encore, plus tard, et plus longuement. Je ne voudrais pas exercer une sorte de pression sur le jugement du public, et je voudrais que le monde créé lui-même sa décision dans l'affaire que j'ai proposée. Mais quelques critiques étaient écrites d'une telle manière que je ne peux les passer sous silence.

a) Les unes parlaient de l'auteur au lieu de parler de l'affaire. Soit elles couvraient de fleurs l'auteur, faisant remarquer la quantité de travail et sa difficulté que cela m'avait sans doute coûté et, tout en louant l'auteur elles ont presque complètement oublié de parler de l'utilité et de la signification de l'affaire et de sensibiliser le public à travailler pour elle; d'autres ne trouvant pas dans mon œuvre le mélange savant et la philosophie théorique savante qu'ils ont l'habitude de rencontrer dans toute œuvre importante et, craignant que l'auteur pseudonyme ne soit peut-être pas assez instruit ou suffisamment méritant ont eu peur d'exprimer un avis déterminé et se donnèrent toutes les peines du monde à /pour découvrir qui se cache derrière ce pseudonyme. Pour rendre les critiqueurs et pour en finir complètement avec cette affaire de l'auteur je concède publiquement que je ne suis pas un linguiste très instruit/savant, que je n'ai aucun mérite et ne suis pas du tout connu. Je sais que mes aveux en refroidiront beaucoup dans cette affaire mais je souhaite qu'on juge non pas l'auteur mais son oeuvre. Si elle est bonne il faut la prendre, si elle est mauvaise — il faut la jeter. Par quelle voie suis-je arrivé à la création de ma langue et selon quelle méthode j'ai travaillé, — j'en (re)parlerai, mais dans un des prochains cahiers; car selon moi cette question est sans intérêt pour le public: pour le monde ce sont seulement les résultats qui importent.

b) D'autres ont brillé en philosophant à outrance, et ont écrit des articles savants, sans même avoir pensé ni s'être demandé s'ils parlaient avec logique et s'ils étaient dans le sujet. Au lieu d'essayer de voir en pratique (ce qu'il est très facile de faire) si la langue que je propose convient pour la compréhension internationale, si elle donne effectivement à chacun la possibilité d'être compris de personnes originaires d'autres nations, — ils ont parlé de physiologie et de l'histoire des langues vivantes; au lieu d'essayer d'entendre de leur propres oreilles si ma langue a une belle sonorité ou pas, — ils ont parlé en théorie des lois de la phonétique/belle musicalité; au lieu de faire une analyse pour savoir si j'avais créé un bon lexique et si on ne pourrait pas en faire un encore plus compréhensible et plus pratique, ils ont dit que le lexique devait être fait de racines issues du sanscrit ou à partir de mots pris d'un peu toutes les langues du monde. (La langue perdrait alors beaucoup, parce que devenue tout à fait incompréhensible; mais que gagnerait-elle à part cet aspect extérieur inutile et savant?cette question, ils ont complètement oublié de se la poser )

c) D'autres ont écrit une critique de mon affaire sans même avoir bien lu ma petite brochure et même sans s'être donné la peine de comprendre de quoi il s'agissait. Comme par exemple les petits signes entre les parties des mots qu'ils n'ont absolument pas compris et ils ont écrit par exemple «ensonĝ, oprinc, in, o, nmivid, is»(au lieu de en sonĝo princinon mi vidis», ils ont fait remarquer à leurs lecteurs, «combien la langue est incompréhensible et peu musicale»! Le projet du vote mondial qui n'est pas du tout lié avec la signification de la langue sans condition et effective et qui est proposé seulement pour que la langue puisse passer plus rapidement de langue internationale à langue universelle, — ils l'ont pris pour la partie la plus importante et fondamentale de l'affaire et ont expliqué à leurs lecteurs que «du fait que le chiffre de dix millions d'adeptes (!) ne sera jamais atteint, cette affaire n'a aucun avenir»! Quelquefois j'ai même lu de longs articles s'y rapportant dans lesquels il était visible que leurs auteurs n'avaient même pas lu mon livre.

d) D'autres, au lieu de parler de l'opportunité ou de l'inutilité de ma langue ont donné dans la plaisanterie insensée qui de la part de lecteurs pouvait être prise pour de la critique car beaucoup de lecteurs n'ont pas sens critique, et les plaisanteries les plus imprudentes/audacieuses sur le sujet sont suffisantes pour eux pour voir où l'affaire est «risible et ne sert à rien».

Je ne désire pas de louanges, je veux qu'on m'aide à éliminer les erreurs que j'ai faites et plus les critiques sur ma langue seront sévères plus je les adopterai avec reconnaissance/de bonne grâce si elles ont seulement pour but de me montrer les erreurs de mon affaire pour que je les améliore mais pas de rire (ricaner?) de manière insensée ou d'insulter sans raison. Je sais très bien que l'œuvre d'un seul homme ne peut pas être exempte d'erreurs, quand bien même cet homme serait le plus génial et bien plus cultivé que moi. C'est pour cette raison que je n'ai pas encore donné à la langue sa forme définitive; je ne dis pas: «voilà, la langue est créée et prête, c'est ainsi que je la veux et qu'elle le reste»! Tout ce qui est améliorable sera amélioré par les conseils venus du monde entier. Je ne veux pas être le créateur de la langue, mais seulement l'initiateur. Ceci doit être aussi une réponse aux amis de la langue internationale qui sont impatients et qui voudraient déjà voir des livres et des journaux dans cette langue, des dictionnaires dans la langue, des dictionnaires en langues nationales, etc. Il ne serait pas difficile pour moi de satisfaire ces amis mais ils ne doivent pas oublier que ceci serait dangereux pour l'affaire elle-même qui est tellement importante qu'il serait impardonnable de la faire selon la décision propre d'une seule personne. Je ne peux pas dire que la langue est prête tant qu'elle n'aura pas reçu l'assentiment du public. Un an, ce n'est pas l'éternité et cependant cette année est très importante pour l'affaire. Ainsi, moi aussi je ne peux pas faire le moindre changement dans la langue suite aux conseils quand bien même ils seraient exempts d'erreurs et viendraient des personnes les plus compétentes. Durant toute l'année 1888, la langue restera absolument sans changement, mais au début de l'année prochaine alors, tous les changements nécessaires, auparavant analysés et éprouvés/testés seront publiés, la langue recevra sa forme définitive et alors seulement elle commencera à fonctionner. Au vu des conseils qui m'ont été envoyés jusqu'à présent je pense que la langue sera très peu changée car la plupart des conseils ne relèvent pas de la pratique et s'expliquent par une réflexion insuffisante et un manque d'usage de la langue; mais dire que la langue ne sera pas du tout changée, cela je ne peux pas le dire. Du reste, toutes les propositions que je reçois, y compris ce que j'en pense, seront présentées au public ou à une des sociétés savantes déjà connues si parmi elles il s'en trouve une qui veut bien s'atteler à cette tâche. Si une autorité compétente me fait savoir qu'elle veut prendre en charge ce travail je lui adresserai immédiatement toute la matière qui est chez moi, je lui abandonnerai toute l'affaire, je quitterai la scène avec la plus grande joie et pour l'éternité/toujours et, à la fois comme auteur et à la fois comme initiateur je deviendrai un simple ami de la Langue internationale comme n'importe quel autre ami. Néanmoins, si aucune société savante ne veut prendre en main cette affaire alors je continuerai la publication des propositions qu'on m'enverra et, en fonction de ma pensée personnelle et des avis que le public m'aura adressés sur ces propositions, je déciderai moi-même avant la fin de l'année de la forme définitive de la langue et ferai savoir que la langue est prête.

II

Le chiffre de 10.000.000 qui fut cité dans ma première œuvre semble à beaucoup absolument inatteignable. La plus grande partie du monde effectivement sera tellement inerte qu'elle s'abstiendra, d'elle-même, malgré le fait que l'affaire soit si importante et l'action de voter si facile. Mais si les amis de la Langue internationale au lieu d'être éffrayés par ce chiffre travaillent pour l'affaire et collectent autant de voix qu'ils pourront alors le nombre nécessaire de voix peut être atteint en très peu de temps.

Quand j'ai proposé ce vote, j'ai cru profondément que plus ou moins tôt/vite 10.000.000 de voix seraient obtenues. Les résultats actuels renforcent encore ma conviction. Mais admettons que je déraille, que je me trompe, que j'espère beaucoup trop, — que sur la Terre entière ne soit collecté qu'un million de suffrages… en quoi l'affaire perdrait-elle quelque chose? Quelques uns me conseillent d'abandonner le vote ou de réduire le nombre de voix requises à un million; «parce que, d'après eux, ce point fantaisiste du vote pourrait faire échouer l'affaire, si utile en elle-même». Mais où avez vous vu, messieurs, que la survenue du succès de cette affaire viendrait du résultat d'une procédure de vote? Ceux qui trouvent que ma langue mérite d'être apprise m'adressent leur promesse sans conditions et l'apprennent sans attendre. Indépendamment de l'issue du vote, dans cette langue seront édités des livres et des journaux et l'affaire fera un nouveau bond en avant. J'ai proposé ce vote uniquement pour attirer en une fois toute une foule de personnes vers cette affaire car je sais bien que s'atteler à une telle tâche, même la plus petite, tout le monde n'y est pas disposé, mais aider une affaire très utile où ne sont exigés ni travail ni argent, — très peu s'y refuseront, d'autant plus s'il se trouve des personnes pour le leur rappeler. Je répète que je crois profondément que plus ou moins vite 10.000.000 de voix seront obtenues, et qu'ainsi un beau jour, nous saurons que la Langue internationale est devenue universelle; mais même si le nombre de voix ne devait jamais atteindre les dix millions, — l'affaire n'en serait pas pour autant caduque/condamnée. Quelques uns ont tenté de montrer que mon projet de scrutin était mathématiquement impossible; ainsi par exemple il y a une personne qui a fait le calcul suivant: «si nous prenons le fait que d'inscrire chaque personne faisant la promesse ne prendra pas plus d'une minute et que vous ne vous occupiez d'aucune autre activité que de cette affaire en travaillant 15 heures par jour, — alors la confection de ce livre de promesses vous occupera 30 ans et pour l'éditer vous aurez besoin d'être riche comme Crésus! » Le calcul semble-t-il est tout à fait valable et peut effrayer tout un chacun, — mais si l'auteur de ce calcul pensait bien à lui, il apercevrait très facilement qu'ici il y a un sophisme et que si effectivement dix millions de promesses sont envoyées on pourra faire le livre des promesses et éditer en quelques mois et sans une quelconque richesse de Crésus. Car qui a dit que tout le livre doit être écrit de la main propre d'une seule personne? Que dans une plus grande affaire il y a une division du travail, l'auteur de ce calcul l'a complètement oublié! De tels livres «effrayants» sont édités chaque jour en grand nombre et cela non seulement n'est pas impossible mais personne n'y voit quelque chose à redire/ une énorme chose étonnante. Si vous collectionnez les numéros d'un journal quotidien quelconque pendant une année vous recevrez un livre qui d'après sa taille et son coût égalera le livre des voix à venir et si on considère la difficulté de leur élaboration beaucoup de livres sont supérieurs au mien dont la préparation consiste en un travail purement mécanique. Ainsi chaque année dans le monde sont édités des milliers et des dizaines de milliers de ces livres «impossibles» et cependant personne parmi les rédactions n'est un professionnel des merveilles. Messieurs les calculateurs ont oublié cette simple loi qu'ils peuvent voir à chaque pas, que ce qui chez un homme exige 30 ans n'en exigera que 4 mois seulement chez cent et que ce qui est impossible pour une personne est un jeu d'enfant pour un groupe de personnes.

À tous les amis de la Langue internationale je répète encore ma demande:n'oubliez pas les promesses et collectez les où et autant que vous pourrez. Beaucoup pensent qu'ils ne doivent pas envoyer leur promesse car «l'auteur sait même qu'ils n'apprendront pas ou déjà non pas appris une langue»! Mais la promesse est nécessaire, non pas pour moi mais pour la statistique. Si même quelqu'un m'avait écrit quelques lettres dans la Langue internationale je ne peux pas le qualifier d' internationaliste tant qu'il ne m'aura pas envoyé sa promesse. Ne dites pas que le grand nombre ne dépend pas d'une ou de quelques promesses: la mer est créée par chaque goutte d'eau en particulier et le plus grand nombre doit et peut être reçu à partir d'unités particulières. Rappelez-vous que même si le nombre espéré n'est pas atteint vous ne perdrez rien en envoyant votre promesse.

Quelques semaines après, Zamenhof rédigeait un supplément au Dua Libro.

cliquer sur le lien: Aldono al la Dua Libro